مرکز آموزشی درمانی حضرت معصومه(س)

پژوهشها نشان داده است کودکانی که مدت 2 سال از شیر مادر تغذیه کنند کمتر به بیماریهای عفونی مانند عفونتهای تنفسی ، ذات الریه ، سرماخوردگی و التهاب گوش میانی مبتلا می شوند. البته باید در نظر داشت که پس از 6 ماهگی ، شیر مادر به تنهایی نمی تواند نیازهای تغذیه ای و انرژی کودک را که سریعاً در حال رشد و نمو است ، تأمین کند. اگر در این سنین مکملهای غذایی کودک تأمین نشود ممکن است نمو کودک متوقف شود.

 مزایای شیر مادر

1ـ روز کمتر بیماریهای مانند آسم، آلرژی ، قلبی ـ عروقی ، استخوانی ، چاقی ، دیابت ، راشی تیسم ، سیستم ایمنی ، کم خونی ، اسهال ، عفونتهای مختلف گوارشی ، تنفسی ، گوش ، انگلی ، روحی ـ روانی،  برفک و پوسیدگی دندان.

2ـ شیر مادر به تنهایی قادر است از لحظۀ تولد تا 6 ماهگی ، و از آن پس همراه با مکملهای غذایی تمام نیازهای ضروری برای رشد و نمو را از نظر پروتئین ، قند، چربی ، ویتامین و املاح فراهم سازد. تغذیۀ کودک با شیر مادر کمتر از این مدت ، 2 تا 4 برابر خطر به بیماریها را افزایش می دهد.

 3ـ آغوز ( کلستروم یا ماک ) یعنی همان شیر در روزهای اول تولد نوزاد ، افزون بر این که بسیار پر انرژی است به عنوان بهترین واکسن برای حفاظت بر علیه عفونتهای متعدد است و می تواند انواع باکتریها و ویروسها را کشته و محیط بدن را از بروز عفونتهای مختلف واکسینه کند.

4. شیر مادر دارای چربی و پروتئین بهتر است و راحت هضم می شود و اختلالات گوارشی از جمله استفراغ و اسهال و حساسیت به پروتئین نمی دهد و دارای سدیم، پتاسیم ، کلسیم ، آهن ، مس و دمای مناسب و بهتری است. همچنین ایمونوگلبولین و ماکروفاژهای دفاعی با شیر مادر بیشتر ایجاد می شود.

5.به دلیل اسیدیته بیشتر و لاکتوفرین فراوان تر در شیر مادر ، جذب آهن شیر مادر بهتر است و حتی نیاز به قطرۀ آهن تا شروع تغذیۀ کمکی نیست.

 6.شیر مادر به علت دارا بودن آراشیدونیک اسید و اسید چرب امگا 3 نقش مهمی در رشد و نمو سلولهای مغز دارد  و ضریب هوشی کودک را افزایش می دهد و تأثیرات مثبت دراز مدتی بر روی رشد سلولهای مغزی و تکامل عقل و هوش کودک دارد.

7. رابطۀ عاطفی و فیزیکی میان مادر و کودک هنگام شیر دادن هم یکی دیگر از عوامل رشد مغزی است.

8. به دلیل رابطۀ روانی ـ روحی و عاطفی که هنگام شیر دادن بین مادر و فرزند به وجود می آید، و همچنین هزینۀ ارزانتر و فواید سودمندتر شیر مادر، بهتر است همۀ کودکان از شیر مادر استفاده کنند.

9. مادرانی که به فرزندانشان شیر می دهند احتمال بروز سرطان های پستان و تخمدان و دهانۀ رحم و کم خونی و حاملگیهای زودرس و اختلالات عادت ماهانه و رحمی در آنها بسیار کمتر از مادرانی است که به کودکانشان شیر نمی دهند.

 در چه مواردی مادر مجاز نیست به کودک خود شیر بدهد؟

1. هنگام شیمی درمانی سرطان ، استفاده از مواد رادیواکتیو، لیتیوم ، متی مازول ، بروموکریپتین و ترکیبات طلا.

2. وجود بیماریهایی چون سل فعال ، سیفیلیس، ایدز، تبخال ، آبسۀ دو طرف پستان ، مالاریا ، خونریزی فعال ، اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی ، عفونت خون ، اختلال عصبی شدید در مادر.

مواردی که مادر شیرده نباید از آن استفاده کند

 سیگار ، مشروبات الکلی ، مواد مخدر ، کلرامفنیکل ، تتراسایکلین، مترونیدازول ، املاح طلا، مپریدین.

 نکات اساسی که باید مورد توجه مادران شیرده قرارگیرد

 ـ استعمال دخانیات و قرص های ضد بارداری هر دو قادرند بر کیفیت و کمیت شیر مادر اثرات منفی بگذارند، پس باید از آنها پرهیز کرد.

ـ فواصل شیر دادن به کودک را بیشتر کنید تا هم ذخیرۀ شیر در پستان در حد کافی باشد و هم شیر مصرفی کودک بهتر هضم شود. البته در روزهای اول تولد در هر 3 ـ 2 ساعت به کودک شیر بدهید.

ـ از پستانک یا بطری برای دادن مایعات یا آب میوه یا شیر استفاده نکنید زیرا این عمل سبب می شود که کودک کمتر پستان را بمکد و شیر کمتری تولید شود.

 بهتر است بلافاصله پس از تولد، به کودک شیر مادر نوشانده شود.

ـ در مواردی که کودک دچار اسهال شده است نباید شیر دادن از پستان مادر قطع شود بلکه به همراه شیر مادر، باید از محلول ORS نیز استفاده کرد و تعداد دفعات شیر دادن را نیز افزایش داد.