مرکز آموزشی درمانی حضرت معصومه(س)

داروهای پرخطر

لیست دارو های پر خطر

لیست دارو های پرخطر زیر که نیاز به چک دستورات و مهر و امضا توسط 2 پرستار می باشد و نیاز به ثبت با فونت درشت در دستورات پزشک، کاردکس و گزارش پرستاری و همچنین برچسب گذاری قرمز با فونت 48 بر روی استوک دارویی

 

داروهای موجود در فهرست زیر، 12 قلم داروی با هشدار بالا که مشمول الصاق برچسب بر روی هر آمپول یا ویال فراورده تزریقی علاوه بر برچسب گذاری جعبه نگهداری دارو نیز می باشند .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نام فرآورده : محلول تزریقی پتاسیم کلراید 15%(غلیظ)

شکل دارویی : ویال 50 میلی لیتری با غلظت 15% تک دوز

دسته دارویی : درمان هایپوکالمی، جایگزین الکترولیت

موارد مصرف :

  پیشگیری و درمان کمبود متوسط تا شدید پتاسیم (هایپوکالمی) در مواردی که جایگزینی آن از طریق خوراکی میسر نباشد. پتاسیم کلراید به همراه انسولین و دکستروز به شکل تزریق وریدی (IV) در مراحل اولیه موارد مشکوک به انفارکتوس حاد میوکارد به کار می رود. همچنین در درمان آریتمی های ناشی از مسمومیت گلیکوزید های قلبی  و مسمومیت با تالیم نیز مورد مصرف قرار می گیرد.

موارد منع مصرف :

  در موارد افزایش غلظت سرمی پتاسیم یا هایپرکالمی (به دلایل گوناگون)، هایپر کلرمی، نارسایی کلیوی، نارسایی غدد آدرنال و شرایط احتباس پتاسیم، الیگوری یا آزوتمی، آنوری، اسیدوز سیستمیک، سندروم کراش (Crush)، واکنش های همولیتیک حاد، بیماری آدیسون درمان نشده، دهیدراسیون حاد، کرامپ های گرمایی، سوختگی های خیلی شدید و همچنین هنگام استفاده از داروهای مدر نگهدارنده پتاسیم مثل آمیلوراید، اسپیرنولاکتون و تریامترن.

مصرف در دوره بارداری و شیردهی :

از نظر مصرف در بارداری گروه C  قرار دارد، اطلاعات کافی در مورد میزان ترشح در شیر در دسترس نمی باشد.

هشدارها:

این فرآورده غلیظ است، حتما قبل از مصرف رقیق گردد. از تزریق مستقیم دارو به بیمار اجتناب گردد.

پایش ECG برای کنترل عملکرد قلبی، سنجش غلظت پلاسمایی پتاسیم و سنجش جریان ادراری برای جلوگیری از بروز هایپرکالمی در هنگام تزریق وریدی الزامی می باشد.

موارد احتیاط:

املاح پتاسیم در بیماران قلبی و بیماران دچار نارسایی کلیوی باید با احتیاط فراوان مصرف شود.

دوزاژ و طریقه مصرف : 

 این دارو باید قبل از مصرف حتما با یک محلول سازگار مثل سدیم کلراید 0/9%  یا دکستروز 5% رقیق شود و سپس به صورت تزریق آهسته وریدی (IV) مصرف گردد. حداکثر سرعت تزریق mEq/h 20 می باشد. غلظت مجاز پتاسیم برای مصرف به شکل تزریق آهسته وریدی، mEq/L40 می باشد.

عوارض جانبی:

هایپرکالمی(گزگز اندام انتهایی، ضعف عضلانی، فلج عضلانی، سمیت قلبی، آریتمی، ایست قلبی)، تهوع، استفراغ، اسهال، دل پیچه، واکنش های پوستی در محل تزریق.

تداخلات دارویی:

پتاسیم با داروهای مهارکننده ی آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE Inh.)، کورتیکوتروپین و کورتیکواسترووید ها تداخل دارد.

فارماکوکینتیک:

غلظت سرمی پتاسیم در حالت معمول mmol/L5-3/5 می باشد. به طور طبیعی تا %90 پتاسیم از طریق ادرار دفع می گردد. باقی مانده از طریق مدفوع  و به مقدار کمی از راه تعریق دفع می شود.

شرایط نگهداری :

 در دمای کمتر از 30 درجه سانتی گراد نگهداری شود و از یخ زدگی محافظت گردد. محلول شفاف، بی رنگ و فاقد ذرات معلق می باشد، در غیر این صورت از مصرف آن خودداری گردد. این محلول حاوی مواد نگهدارنده نمی باشد لذا بلافاصله پس از باز کردن ویال مصرف گردد و باقیمانده را پس از مصرف دور بریزید.

نام محصول: محلول تزریقی سدیم کلراید 5 %

 شکل دارویی: ویال 50 میلی­لیتری سدیم کلراید 5% برای انفوزیون وریدی، تک­دوز

  دسته دارویی: جایگزین الکترولیت

 موارد مصرف:

محلول تزریقی سدیم کلراید 5% در موارد نیاز به سدیم کلراید به عنوان جایگزین الکترولیت استفاده می­شود. این فرآورده هایپرتونیک است و در مواردی چون هایپوناترمی، هایپوکلرمی،نارسایی قلبی و کلیوی اندیکاسیون دارد.

 موارد منع مصرف:

هایپرناترمی، سندروم احتباس مایعات و به طور کلی در مواردی که تجویز سدیم کلراید از لحاظ بالینی زیان­ آور باشد. همچنین در مواردی که غلظت سرمی سدیم کلراید فقط اندکی کاهش یافته است، نباید از محلول هایپرتونیک سدیم کلراید 5% استفاده کرد. در این موارد نرمال سالین انتخاب اول است.

 مصرف در زمان بارداری:

اطلاعات و شواهد کافی در مورد مصرف این فرآورده در بارداری و شیردهی موجود نیست (گروه C) و فقط با نظر پزشک متخصص برای این گروه تجویز و تزریق می­ شود.

هشدارها:

برای جلوگیری از ادم ریوی، درد و التهاب در موضع، تزریق این فرآورده باید به آرامی صورت گیرد.

موارد احتیاط:

در موارد سیروز کبدی،پره اکلامپسی، نارسایی احتقانی قلب، سندروم نفروتیک حاد، نارسایی حاد کلیوی و ایسکمی قلب با احتیاط مصرف شود. در بیماران مبتلا به فشار خون بالا و بیمارانی که داروهای احتباس ­کننده سدیم (مثل کورتیکواستروئیدها و کورتیکوتروپین ­ها)مصرف می­ کنند و دچار ادم ناشی از احتباس سدیم هستند و همچنین بیمارانی که داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و لیتیوم مصرف می ­کنند، سدیم کلراید باید با احتیاط فراوان مصرف شود.

تداخلات دارویی:

این فرآورده با داروهای دانترولن، آمفوتریسین، آمیودارون، مایکوفنولات و فیلگراستیم ناسازگار است. محلول سدیم کلراید 5% با اکثر داروها مانند دکستروز 5 و 10%، دکستروز سالین، رینگر و رینگرلاکتات سازگار است. برای کاهش خطر ناسازگاری­ های شیمیایی بین محلول سدیم کلراید و داروهای دیگر پس از مخلوط کردن و تهیه فرآورده نهایی قبل و در حین تزریق، دارو را از لحاظ کدورت و رسوب بررسی کنید.

دوزاژ و طریقه مصرف:

دوز سدیم کلراید بستگی به سن، وزن، شرایط بیمار و وضعیت اسید- باز، الکترولیت­ها و مایعات بدن دارد. ماکزیمم دوز محلول تزریقی سدیم کلراید5 درصد، 100 میلی­لیتر در ساعت است که به شکل IV تزریق می­شود. پس از مصرف این مقدار از دارو، باید غلظت الکترولیت­های سرم بیمار به ویژه کلر و بیکربنات بررسی شده و در صورت نیاز دوباره تجویز شود. برای انفوزیون این دارو، نیازی به رقیق کردن نیست ولی سرعت تزریق نباید ازmL 100 در ساعت بیشتر باشد و تزریق باید از طریق ورید بزرگ و با دقت کامل انجام شود.

عوارض جانبی:

از آنجایی که که سدیم کلراید یکی از املاح طبیعی موجود در بدن است، عوارض آن فقط مربوط به نامتناسب بودن (افزایش یا کاهش) غلظت آندر بدن است. انفوزیون مقادیر زیاد سدیم کلراید 5 درصد ممکن است باعث افزایش غلظت سدیم در خون Hypernatremia)) شودکه متعاقب آن باعث از دست دادن یون بیکربنات و اسیدوز می شود. مصرف زیاد سدیم کلراید 5 درصد نیز ممکن است منجر به کاهش غلظت پتاسیم سرم (Hypokalemia) شود.

 فارماکوکینتیک:

دفع اولیه آن کلیوی است. نیمه این فرآورده نامشخص است.

شرایط نگهداری:

در دمای کمتر از 30 درجه سانتی­گراد نگهداری و از یخ­زدگی محافظت گردد. محلول شفاف، بی رنگ و فاقد ذرات معلق است، در غیر این صورت از مصرف آن خودداری شود. محلول باید بلافاصله پس از باز کردن ویال مصرف گردد و باقیمانده را پس از مصرف دور بریزید

 نام فرآورده: محلول تزریقی منیزیم سولفات 50%

  شکل دارویی: ویال شیشه­ ای 50 میلی­لیتری تک ­دوز

 دسته دارویی: ضد تشنج، جایگزین الکترولیت

 موارد مصرف:

منیزیم سولفات باعث جلوگیری و کنترل تشنج­های شدید ناشی از پره اکلامپسی و اکلامپسی بدون آسیب رساندن به کاهش فعالیت CNS در مادر یا نوزاد می­ شود.

 در نفریت حاد کودکان: برای کنترل افزایش فشار خون، انسفالوپاتی و تشنج همراه با نفریت حاد در کودکان کاربرد دارد.

 در هایپو منیزیمی: برای درمان کمبود منیزیم خصوصا در هایپومنیزیمی همراه با علائم تتانی (Tetany) کاربرد دارد.

 در مسمومیت با باریم و در درمان آریتمی­ های تهدیدگر حیات به کار می­ رود.

 موارد منع مصرف:

مصرف این دارو در بیماران مبتلا به ایست قلبی یا آسیب میوکارد و افراد مبتلا به نارسایی شدید کلیوی ممنوع است. همچین در زنان مبتلا به پره اکلامپسی یا اکلامپسی این دارو نباید در طی 2 ساعت آخر زایمان تجویز گردد.

 مصرف در دوره بارداری و شیردهی: از نظر مصرف در بارداری درگروهA قرار دارد. ترشح در شیر به مقدار کم تا 24 ساعت بعد از قطع دارو وجود داشته و به طور کلی تاثیر چندانی بر تغذیه نوزاد ندارد.

 هشدارها:

در زمان تزریق به صورت IV، در تشنج­های حاملگی مراقب باشید مریض دچار هایپرمنیزیمی نگردد. در افراد پیر و مسن و افراد دچار نارسایی کلیوی دوز دارو را کاهش دهید.

 غلظت سرمی منیزیم در بیمارانی که از این دارو را مصرف می­کنند، حتما باید کنترل شود. کاهش یا از بین رفتن رفلکس کشش سر زانو، نشانه بالینی خوبی برای آغاز مسمومیت با منیزیم می­باشد. هنگام تجویز دوزهای متناوب از این دارو، قبل از هر دوز باید رفلکس کشش زانو مورد ارزیابی قرار گیرد و چنانچه این رفلکس وجود نداشت از تجویز دوز بعدی خودداری گردد. علاوه بر این رفلکس قبل از تجویز دوز بعدی این دارو، سرعت تنفس بیمار در حالت استراحت باید حداقل 16 بار در دقیقه باشد. یکی دیگر از مجوزهای تجویز دوز بعدی دارو، میزان برون­ده ادراری بیمار می ­اشد که باید 100 میلی­لیتر یا بیش­تر در هر 4 ساعت باشد. تنفس مصنوعی و املاح کلسیم تزریقی باید برای درمان افزایش دوز دارو در دسترس باشد.

 دوزاژ و طریقه مصرف:

منیزیم سولفات معمولا به شکل IV یا IM تجویز می­شود. برای مصرف به شکل IV غلظت محلول نباید از 20% (mg200) بیشتر باشد مگر با تشخیص پزشک و در موارد خاص سرعت انفوزیون نباید بیش تر از 150 میلی­گرم در دقیقه باشد. در مصرف IM برای بزرگسالان از غلظت 50% (بدون رقیق کردن) و برای کودکان از غلظت 20% یا کمتر استفاده شود. برای رقیق کردن دارو از دکستروز 5% یا سدیم کلراید 0/9 درصد تزریقی استفاده شود. هر گرم منیزیم سولفات معادلmEq8/12 منیزیم می­باشد. در درمان اکلامپسی با توجه به شرایط بیمار تنظیم دوز صورت می­گیرد. حداکثر میزان مصرف در طی 24 ساعت بین 40-30 گرم می­باشد. در بیماران  کلیوی حداکثر میزان مجاز مصرف 20 گرم در طی 48 ساعت می­باشد.

 عوارض جانبی:

عوارض جانبی این فرآورده ناشی از افزایش غلظت منیزیم در خون می­باشد که از غلظت­های سرمی mEq/L4 به بالا بروز می­کند که شامل تهوع، استفراغ، برافروختگی، تعریق، کاهش فشار خون، کند شدن رفلکس­ها، فلج شل (Flaccid paralysis)، کاهش دمای بدن، کلاپس عروق خونی، هیپوکلسمی همراه با تتانی، کاهش عملکرد قلب وکاهش برون­ده تنفسی، وقفه تنفسی و تضعیف سیستم اعصاب مرکزی می­باشد.

 تداخلات دارویی:

این دارو با تضعیف­کننده­های CNS، باربیتورات­ها، نارکوتیک­ها، بلوکه­کننده­های عصبی – عضلانیو دیجیتال­های قلبی تداخل دارد. منیزیم سولفات با محلول­های الکلی با غلظت بالا، کربنات و بیکربنات­های قلیایی، هیدروکسیدهای قلیایی، سالیسیلات­ها، تارتارات­ها، فسفات­ها، آرسنات، باریم و کلسیم فلزات سنگین تولید رسوب می­ کند. این دارو قابل ترکیب با امولسیون­های حاوی چربی نمی­باشد.

فارماکوکینتیک:

شروع اثر در تزریق عضلانی حدود 1 ساعت بعد از تزریق می­باشد و تا 4-3 ساعت ادامه دارد. در مورد تزریق IV شروع اثر از لحظه تزریق بوده و تا نیم ساعت بعد تزریق ادامه دارد. حذف آن کلیوی و از طریق ادرار می­باشد.

 شرایط نگهداری:

در دمای کمتر از 30 درجه سانتی­گراد نگهداری و از یخ­زدگی محافظت گردد. محلول شفاف، بی رنگ و فاقد ذرات معلق می­باشد، در غیر این صورت از مصرف آن خودداری گردد. محلول باید بلافاصله بعد از باز شدن ویال مصرف گردد. باقیمانده آن را پس از مصرف دور بریزید. با این وجود انفوزیون­های آماده شده فقط تا 24 ساعت در دمای 8-2 درجه سانتی گراد قابل نگهداری هستند.

  نام فرآورده : بی کربنات سدیم

 نام ژنریک:  بی کربنات سدیم

شکل دارویی: آمپول 8.4% ، 7.5%

طبقه بندی فارماکولوژیک: داروی قلیایی کننده

طبقه بندی درمانی: قلیایی کننده ادرار و سیستمیک ، بافر کننده سیستمیک یون هیدروژن

طبقه بندی مصرف در بارداری: رده C

فارماکولوژی

بیکربنات سدیم یک داروی قلیایی کننده است که بعد از تجزیه، یون بیکربنات را فراهم می سازد. مصرف بیکربنات بیش از مقداری که برای بافره کردن یون های هیروژن لازم است، سبب قلیایی شدن سیستمیک و هنگام دفع موجب قلیایی شدن ادرار می شود.

فارماکوکینتیک

پخش بطور طبیعی حاصل شده و در گردش خون سیستمیک انتشار می یابد. متابولیسم ندارد.
دفع: بیکربنات فیلتر شده مجدد توسط توبول ها باز جذب می شود.کمتر از یک درصد بیکربنات فیلتره شده دفع می شود.

موارد مصرف:

• داروی کمکی در احیای قلبی در مرحله پیشرفته
• اسیدوز متا بولیک شدید
• قلیایی کردن ادرار
• اسیدوز متابولیک غیر اورژانس

موارد منع مصرف:

آلکالوز متابولیک یا تنفسی، آلکالوز همراه با کاهش کلرید خون ناشی از مصرف مدرها استفراغ یا تخلیه مایعات از لوله بینی، معدی (NG-tub)از طریق ساکشن،کاهش کلسیم خون (آلکالوز ممکن است موجب بروز تتانی شود)، مصرف طولانی مدت (ممکن است موجب بروز افزایش بار سدیم یا اسیدوز متابولیک شود)، افراد دارای هایپرتانسیون، تشنج و نارسایی قلبی، کسانی که بدنبال مصرف دیورتیک دچار آلکالوز هایپوکلرمیک شده اند.

احتیاط:

نارسایی احتقانی قلب (CHF)، بیماری ریوی، آسیت، یا موارد دیگری که موجب احتباس می شود(این دارو یک محلول هیپرتونیک بوده و حاوی میزان سدیم است)،کاهش پتاسیم(آلکالوز ممکن است غلظت سرمی پتاسیم را کاهش داده و بیمار مستعد بروز آریتمی قلبی گردد)، نوزدان و کودکان کمتر از 2 سال (تزریق سریع سدیم هیپرتونیک ممکن است موجب بروز زیادی سدیم خون شود).سیروز، ادم، افراد سالمند.

تداخلات دارویی:

در صورت قلیایی شدن ادرار، بیکربنات سدیم نیمه عمر کینیدین ،افدرین و سودافدرین را بالا برده و دفع تترا سکلین ها، سالیسیلات ها، و لیتیم را افزایش می دهد. مصرف این دارو همراه با کورتیکواستروئیدها ممکن است احتباس سدیم را افزایش دهد. مهارکننده های ACE می توانند موجب عدم تحمل به دارو و بروز واکنش های جانبی آلرژیک شوند و مصرف همزمان آنها باید با احتیاط صورت گیرند.

عوارض جانبی:

اعصاب مرکزی: تغییر سطح هوشیاری،کانفوزیون، لرزش
قلبی- عروقی: احتباس مایعات ، تشدید نارسایی قلب
ادراری-تناسلی: سنگ کلیه
متابولیک: آلکالوز، هایپرناترمی، هایپرکلرمی، اسمولاریته بیش از حد
موضعی: درد و نکروز بافت بعد از نشت دارو از محل تزریق وریدی

نحوۀ نگهداری:

دور از نور و در دمای کمتر از 30 درجه سانتی گراد نگهداری گردد. از یخ زدگی محافظت گردد.

 نام محصول :کلسیم گلوکونات Calcium Gloconate

گروه دارو: مکمل غذایی

کلسیم گلوکونات : این دارو به منظور پیشگیری و درمان کمبود کلسیم خون در افرادی به کار می رود که به اندازه کافی کلسیم از رژیم غذایی خود دریافت نمی کنند. این دارو هم چنین جهت درمان بیماری های ناشی از کمبود کلسیم بدن )پوکی استخوان و نرمی استخوان) و نیز کاهش فعالیت غده پاراتیروئید (هایپوپاراتیروئیدیسم) و برخی بیماری های عضلات (مانند کزاز نهفته) تجویز می شود.

مکانیسم اثر:

کلسیم نقش مهمی در عملکرد طبیعی قلب، کلیه، تنفس، انعقاد خون، غشای سلولی و نفوذپذیری مویرگی ایفا می کند. از آنجایی که عملکردهای متابولیک کلسیم برای حیات ضروری می باشد هر گونه عدم تعادل در میزان کلسیم خون که ناشی از دریافت ناکافی رژیم غذایی یا هر علت دیگر باشد باعث کاهش ذخایر استخوانی کلسیم و صرف آن در احتیاجات مهم تر بدن می شود. در نتیجه معدنی شدن نرمال استخوان ها بستگی به میزان کافی کلسیم کل بدن دارد .

فارماکودینامیک:

کلسیم پنجمین عنصر فراوان در بدن بوده و به عنوان یک فعال کننده مهم در بسیاری از واکنش های آنزیمی شناخته می شود و نقش تنظیمی در موارد زیر در بدن دارد :

7. رهایش و ذخیره سازی انتقال دهنده های عصبی و هورمون ها، بازجذب و اتصالات آمینواسیدها، جذب سیانوکوبالامین (ویتامین ب 12)، ترشح گاسترین

فارماکوکینتیک:

• جذب

حدود یک پنجم تا یک سوم کلسیم خوراکی از روده جذب می شود. میزان جذب بستگی به اسیدیته روده, حضور متابولیت های ویتامین دی و فاکتورهای موجود در غذا نظیر اتصال کلسیم به فیبر یا فیتات دارد. هنگامی که فرد دچار کمبود کلسیم است یا رژیم غذایی کم کلسیم دریافت می کند جذب کلسیم از روده افزایش می یابد.

• توزیع

حدود 45 درصد به پروتئین های پلاسما متصل می شود. 99 درصد کلسیم بدن، در ساختار استخوان ها به کار رفته است که عمدتا به صورت هیدروکسی آپاتیت می باشد.

• متابولیسم

کلسیم گلوکونات برای آزادسازی عنصر کلسیم به متابولیسم کبدی نیازی ندارد و به اندازه کلسیم کلراید در درمان کمبود کلسیم با وجود عدم عملکرد کبد موثر می باشد.

• دفع

دفع کلیوی 20 درصد می باشد. این میزان دفع بستگی به میزان کلسیم جذب شده دارد.

دفع از طریق مدفوع 80 درصد می باشد. این میزان دفع بستگی به میزان کلسیم جذب نشده دارد.

موارد مصرف کلسیم گلوکونات:

بیماری های ناشی از کمبود کلسیم بدن , تتانی ناشی از هیپوکلسمی , هیپوکلسمی ناشی از کاهش فعالیت غده پاراتیروئید , هیپوکلسمی ناشی از رشد سریع حاملگی , رفع گرفتگی عضلانی ناشی از نیش عنکبوت بیوه سیاه , درمان کمکی نرمی استخوان , درمان کمکی مصرف بیش از حد منیزیوم سولفات , کاهش نفوذپذیری مویرگی در واکنش های آلرژیک , رفع مسمومیت قلبی

در شرایط افزایش پتاسیم بدن، این دارو ممکن است در رفع مسمومیت قلبی به شرطی که بیمار از داروهای دیژیتال استفاده نکرده باشد موثر واقع شود.

موارد منع مصرف:

فیبریلاسیون بطنی , هیپرکلسمی , مصرف همزمان با سفتریاکسون

نمکهای کلسیم در بیماران مبتلا به فیبریلاسیون بطنی یا هیپرکلسمی منع مصرف دارد. در صورتی که سطح کلسیم سرم بالاتر از حد نرمال باشد، تزریق داخل وریدی کلسیم ممنوع است.

عوارض جانبی کلسیم گلوکونات:

سردرد , تهوع , استفراغ , ضعف , تشنگی , تکرر ادرار , خستگی غیر عادی , از دست رفتن اشتها , تغییرات خلقی , کاهش وزن غیرمعمول , درد استخوانی و عضلانی

تداخلات دارویی:

دروسپیرنون , سفتریاکسون ,  دمکلوسیکلین , الترومبوپگ , کلسی تریول موضعی , تیلودرونات

• مصرف همزمان سفتریاکسون و فراورده های تزریقی حاوی کلسیم مانند کلسیم گلوکونات و سرم رینگر (حتی از طریق رگ های متفاوت) می تواند منجر به تشکیل کریستال های سفتریاکسون-کلسیم و رسوب آن در ریه و کلیه و آسیب های جدی و حتی مرگ شود. بین مصرف این دو فراورده باید حداقل 48 ساعت فاصله وجود داشته باشد.
• اثرات یونوتروپیک و سمی گلایکوزیدهای قلبی و کلسیم، هم افزایی داشته و در صورت مصرف همزمان (به ویژه وقتی که کلسیم به صورت داخل وریدی داده می شود) ممکن است باعث ایجاد آریتمی شود.

هشدارها:

• به منظور پیشگیری از عوارض ناخواسته ای که ممکن است به دنبال تزریق سریع داخل وریدی کلسیم گلوکونات پیش آید این دارو باید به آهستگی و با سرعت حدود 1.5 میلی لیتر در طی حداقل یک دقیقه تزریق شود .
• جهت پیشگیری از افزایش سریع و ناگهانی کلسیم خون و جلوگیری از نشت کلسیم به بافت های اطراف و نکروز آن, تزریق کلسیم گلوکونات باید توسط سر سوزن کوچک در یک رگ بزرگ انجام شود .
• مصرف همزمان سفتریاکسون و فراورده های تزریقی حاوی کلسیم مانند کلسیم گلوکونات و سرم رینگر (حتی از طریق رگ های متفاوت) می تواند منجر به تشکیل کریستال های سفتریاکسون-کلسیم و رسوب آن در ریه و کلیه و آسیب های جدی و حتی مرگ شود. بین مصرف این دو فراورده باید حداقل 48 ساعت فاصله وجود داشته باشد.
• با توجه به خطری که در مصرف همزمان نمک های کلسیم با داروهای گروه دیژیتال ها (مانند دیگوکسین) می باشد بیماری که داروهای دیژیتال را مصرف می کند نباید از فرآورده های تزریقی داخل وریدی کلسیم همزمان استفاده نماید مگر در صورتی که مورد مصرف کاملا مشخص شده باشد.
• در بیماران مبتلا به هایپرفسفاتمی شدید مصرف این دارو با احتیاط صورت گیرد.
• این فرآورده حاوی آلومینیوم می باشد که در صورت نارسایی کلیه و تجویز طولانی مدت این دارو ممکن است باعث افزایش سطوح سمی آلومینیوم شود.
• این دارو فقط برای تجویز داخل رگ می باشد. تجویز زیر جلدی و عضلانی این دارو ممکن است باعث نکروز بافت شود.

نکات قابل توصیه:

• قبل از مصرف این فرآورده هر گونه حساسیتی به دارو یا مواد غذایی را به پزشک یا داروساز خود بگوئید. این دارو دارای مواد غیر فعالی می باشد که ممکن است باعث بروز واکنش های حساسیتی یا سایر مشکلات شود.
• اگر شرایط پزشکی خاص دارید این دارو را مصرف نکنید. قبل از مصرف این دارو در صورت داشتن کلسیم بالای خون (هایپر کلسمی) با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
• در صورت داشتن هر یک از مشکلات زیر قبل از مصرف این دارو با پزشک خود مشورت کنید:

بیماری های کلیوی، سنگ کلیه، بیماری های قلبی، بیماری های پانکراس، بیماری ریوی سارکوئیدوز

برچسب تمام داروهای نسخه ای و غیر نسخه ای و گیاهی (مانند آنتی اسیدها، ویتامین ها) را بررسی کنید زیرا ممکن است آن ها نیز حاوی کلسیم باشند. از داروساز خود نحوه استفاده مطمئن داروها را بپرسید.

دارو های مشابه:

کلسیم کربنات , کلسیم سیترات

 نام محصول: اپی نفرین

.Adrenalin-Epifrin -Eitrate :تجاری نام

گروه دارویی: آدرنرژیک.

گروه درمانی: گشاد کننده برونش، وازوپرسور،محرک قلب، داروی کمکی در بی حسی موضعی، ضدخونریزی موضعی، داروی ضد گلوکوم

شکل دارویی: تزریقی (آمپول)، 1ml/1mg:inj

مصرف در دوران حاملگی: گروه C

روش تجویز: داخل تراشه IT ،وریدیIV، داخل استخوانی ,

نیمه عمر : 3تا5دقیقه

مکانیسم اثر دارو:

روی رسپتورهای آلفا و بتا آدرنرژیک اثر می گذاردمانع آزاد سازی هیستامین می شود

انقباض عروق بدلیل اثر آلفا آدرنرژیکی باعث افزایش فشار خونرسانی کرونرو عروق مغز می شود وعامل موفقیت احیا می شود. دردوزهای پائین آن اثرات بتا آدرنرژیکی آن باعث کاهش مقاومت عروق سیستمیک می شود. آدرنالین از داروهای کاتوکولامین ها بوده که باعث تحریک گیرنده های آلفا و بتا شده لذا سبب افزایش قدرت انقباضی عضله قلب، تعداد ضربان، انقباض عروق محیطی ( افزایش BP (میگردد. اثراینوتروپیک و کرونو تروپیک مثبت بر روی قلب (عمدتا گیرنده های B1(دارد. فعال شدن گیرنده های B2در بعضی از عروق(عروق خونی عضلات اسکلتی )و اتساع آنها میشود. دفع دارو از طریق کلیه است.

موارد مصرف دارو:

7. مهمترین و اولین دارو در CPR) :تاثیرات خوب آدرنالین بر وضعیت همودینامیک در طی CPRناشی ازاثرات آلفا آدنرژیک آن و افزایش جریان خون عروق مغز و کرونر و میزان موفقیت احیا میگردد. اولین خط درمانی در درمان برادیکاردی کودکان می باشد.
8. در درمان آلرژی وشوک آنافیلاکسی استفاده می شود
9. در درمان آسم حاد عامل ریلکس کردن عضلات صاف برونش میشود ( در آسم مزمن خوب نیست )
10. د رسرفه شدید و اسپاسم التهابی راه هوائی نبولایزر میشود.
11. برای درمان گلوکوم با زاویه باز استفاده می شود

میزان مصرف در بزرگسالان:

درCPR

تزریقی:1 میلی گرم – تکرار هر 2 تا 3 دقیقه

داخل تراشه: برای بزرگسالان 2تا 3 برابر تزریقی

میزان مصرف در برادی کاردی بزرگسالان

انفوزیون وریدی اپی نفرینmin/mcg 2-10

میزان مصرف در شوک آنا فیلاکسی:

500میکروگرم برای بزرگسالان از محلول 1 در 1000 - عضلانی هر پنج دقیقه تکرار

میزان مصرف در کودکان:

میزان مصرف در CPR:

وریدی و داخل استخوانی تکرار آن هر 3تا5دقیقه از محلول 1 در 10000 به میزان1ml/kg

داخل تراشه تکرار آن هر 3تا5دقیقه از محلول 1 در 1000 به میزان1ml/kg

میزان مصرف در برادیکاردی کودکان:

وریدی و داخل استخوانی وداخل تراشه تکرار آن هر 3تا5دقیقه به میزان1ml/kg

میزان مصرف در شوک آنا فیلاکسی کودکان:

وریدی:

در کودکان بستگی به سن و وزن دارد10mic/kgاز محلول 1 در 1000

عضلانی :

50میکروگرم در نوزادان زیر 6ماه

120میکروگرم در نوزادان 6ماه تا 6سال

250میکروگرم برای 6سال تا 12سال

عوارض جانبی اپی نفرین:

ترس- اضطراب – دیس پنه- افزایش قند خون – سردی انتهاها - بیقراری – سردرد – ترمور

سرگیجه – عصبی شدن – بیخوابی – تحریک پذیری – ضعف آژیتاسیون سایکوموتور – عدم درک زمان و مکان – اختلال حافظه – توهم – تمایل به خود کشی

دوز بالای آن عامل آریتمی قلبی و افزایش ناگهانی BPمیشود. ( بعضی اوقات عامل خونریزی مغزی و ادم ریه میشود (

تغییرات ECG -اختلال در ریتم تعداد ضربانات قلب ( طپش قلب – تاکیکاردی ) آنژین – دیس ریتمی – سنکوپ – هیپر تانسیون

بامصرف فراورده های چشمی: درد چشم – تحریک ملتحمه – اشک ریزش – تاری دید – میدریاز

درمان عوارض جانبی:

با توجه به کوتاه اثربودن آدرنالین ، درمان حمایتی جهت کاهش علائم انجام می شود.

توجه : در صورت ایجاد علائم واکنش افزایش حساسیت ، مصرف دارو باید قطع گردد.

موارد منع مصرف:

شوک ( به جز شوک آنا فیلاکتیک ) – بیماری قلبی – دیس ریتمی های قلبی – ضایعات مغزی ارگانیک

آرتریواسکلروز مغزی – گلوکوم با زاویه باریک

موارد احتیاط:

7. هیپرتانسیون، هیپرتیروئیدی، بیماران مسن، دیابت، بیماری قلبی، سابقه حساسیت به سمپاتومیمتیک
8. بیماری پارکینسون، آسم برونکیال ، ضایعات سایکو نوروتیک
9. مصرف قطره چشمی آن در بیماران با گلوکوم زاویه بسته ممنوع میباشد.
10. در بیمارانی که bloucker Betaمصرف می کنند زیرا ممکن است دچار افزایش ناگهانی BPشوند.

تداخلات دارویی:

7. مصرف همزمان با سایر داروهای سمپاتو میمتیک : تشدید اثر دارو
8. مصرف همزمان با داروهای مهار کننده منو آمینو اکسیداز: باعث بروز بحران هیپر تانسیون میگردد.
9. مصرف همزمان مسدود کننده های بتا آدنرژیک :باعث بلوک اثرات درمانی دارو
10. مصرف همزمان با داروهای گلیکوزیدهای قلبی برتیلیوم ولودوپا: باعث بروز بحران هیپر تانسیون

شرایط نگهداری دارو:

دور ازنورخورشیددر دمای اتاق قرار داده شود

نام محصول :آتروپین

 گروه دارویی: آنتی کولینرژیک – آلکالوئیدبلادونا

گروه درمانی: ضد آریتمی – واگولیتیک-آنتی کولینرژیک

شکل دارویی: تزریقی (آمپول)، قرص، قطره وپماد چشمی1ml/5mg/0:inj 5mg/0:Tab

مصرف در دوران حاملگی: گروه C

روش تجویز: داخل تراشه IT ،وریدیIV، داخل استخوانی ,O/I

نیمه عمر : 4ساعت، تزریقی شروع اثر سریع و خوراکی شروع اثر نیم تا دو ساعت

مکانیسم اثر دارو:

7. اثر پاراسمپاتولیتیک آن باعث تسریع ضربان سازی سینوسی یادهلیزی شده سرعت هدایت AV را افزایش می دهدوعامل افزایش ضربان قلب می شود
8. جذب آن از راه گوارش است، وارد گردش خون میشود،از سد خونی مغزی BBB، و جفت عبور میکند اما مقادیر کم آن
9. در شیر مادر، یافت میشود.
10. خاصیت آنتی کولینرژیک دارد باعث جلوگیری از ترشح بزاق و برونش و عرق می شود و اثرات واگولتیک دارد.
11. در کبد متابولیزه شده، دفع آن ادراری، است.

موارد مصرف در بزرگسالان:

7. برادیکاردی سینوسی خط اول درمان در برادیکاردی علامت داردر بزرگسالان است.
8. بلوک رفلکس واگ قبل از عمل برای کاهش ترشحات
9. آنتی دوت مسمومیت با ارگانوفسفره
10. در دوز پائین : ممانعت از ترشح بزاق و ترشحات برونشی و تعریق میشود.
11. در دوز های متوسط : باعث گشاد شدن مردمک و افزایش ضربان قلب (آثار واگولیتیک)، برهم خوردن تطابق
12. چشم میشود.
13. در دوز های بالاتر : باعث کاهش حرکات دستگاه گوارش و دستگاه ادراری میشود.
14. در دوز های خیلی بالا :جلوگیری از ترشح اسید معده میکند.
15. کاهش حرکات ( تونوسیته عضلات صاف ) دستگاه گوارش – دستگاه ادراری و صفراوی

عوارض جانبی:

CNS :سردرد – بیقراری – آتاکسی – اختلال شعور – توهم – هذیان – کوما – بیخوابی سرگیجه – آژیتاسیون

– کنفوزیون -تشنج

:CVتاکیکاردی- طپش قلب- آنژین

:EENTمیدریاز – فوتوفوبی – تیرگی دید

: GIخشکی دهان – تشنگی – یبوست- تهوع و استفراغ (شستشوی دهان ، مصرف شیرینی و آدامس های کم

شیرین و رعایت بهداشت دهان و دندان در بهبودی خشکی دهان موثر است(

:GUرتانسیون ادراری (کنترلO&I ، در بیماران هیپرتروفی خوش خیم پروستات عامل اشکال در دفع ادرار(

تداخل دارویی:

مصرف همزمان آتروپین با داروهای زیر اثرات آنتی کولینرژیک داروها را زیاد می کند

فنوتیازین، پنتاپرازول

): TCASضد افسردگی سه حلقه ای(

ضدآریتمی

ضدپارکینسون

احتیاطات:

عدم پاسخ برادی کاردی به آتروپین: درمان موقت با ضربان ساز پوستی یا داروهای Bآدنرژیک (بتا آدنرژیک (

مثل ایزوپروترنول

تجویز آتروپین ممکن است منجر به احتباس ادراری گردد شکم بیمار را از این نظر لمس نمائید.

شرایط نگهداری:

دور از نور، در دمای اتاق نگهداری شود.

نام محصول: محلول تزریقی لیدوکائین هیدروکلراید 2% 

مشخصات دارو: ویال 50 میلی­لیتر با غلظت 2%  همراه با ماده نگهدارنده 

دسته دارویی: بی حس کننده موضعی 

موارد مصرف:

به عنوان بی حس کننده موضعی در جراحی­ های کوچک و دندانپزشکی مورد استفاده قرار می­ گیرد. 

از راه­های تزریق داخل جلدی Intradermal)) یا زیر پوستی ((Subcutaneous و زیر مخاطی ((Submucosal استفاده می­ش

موارد منع مصرف:

در موارد ازدیاد حساسیت ((Hypersensitivityبه بی حس کننده­ های موضعی آمیدی و همچنین حساسیت به پارابن ­ها، باید از مصرف این دارو خودداری کرد.   

مصرف در زمان بارداری و شیردهی:

از نظر مصرف در بارداری لیدوکائین جزو گروه Bمی ­باشد. به مقدار کم در شیر ترشح می­ گردد و انتقال به نوزاد از طریق شیر بسیار ناچیز می­ باشد. 

هشدارها:

توجه کنید که این محصول به دلیل دارا بودن ماده محافظ (متیل پارابن) مطلقا نباید به صورت تزریق وریدی ((IV، تزریق داخل عضلانی IM))، تزریق داخل نخاعی (Spinal) و تزریق خارج سخت­شام ه­ای ((Epidural و تزریق Caudal استفاده شود.

موارد احتیاط:

همواره هنگام استفاده از این دارو، باید تجهیزات و داروهای مورد نیاز در احیاء در دسترس باشد. دارو را به آهستگی تزریق کنید و چندین بار عمل آسپیراسیون را انجام دهید تا اطمینان حاصل کنید که دارو در عروق تزریق نشود. در صورت مشاهده عوارضی از قبیل افزایش ضربان قلب، افزایش سرعت تنفس، ناپایداری فشار خون و اسیدوز متابولیک که منجر به افزایش دمای بدن می­شود مصرف دارو قطع گردد و اقدامات درمانی و احیایی لازم صورت گیرد. 

دوز دارو:

بسته به موارد مصرف و محل تزریق، دوز دارو متفاوت است اما حداکثر دوز مجاز لیدوکایین در بالغین  mg/kg4/5 می­باشد که در افراد سالمند و اطفال دوز دارو باید کاهش داده شود. دوز حداکثر در بالغین (حدود mg 300) معادل 15 سی­سی محلول 2% می ­باشد. غلظت ویال لیدوکایین 2% معادلmg/mL  20 می­ باشد. برای تنظیم غلظت می­توان از سدیم کلراید 0/9 درصد استفاده نمود.

فارماکوکینتیک:

به سرعت از محل تزریق جذب شده و شروع اثر آن بسیار سریع (بین 4-2 دقیقه) می ­باشد. متابولیسم آن عمدتا کبدی است و متابولیت آن از طریق ادرار دفع می ­گردد. 

عوارض جانبی:

عوارض جانبی این دارو معمولا به دلیل افزایش غلظت سرمی دارو ناشی از تزریق غیر عمدی داخل وریدی، دوز بالا، سرعت زیاد تزریق، دفع کند دارو از بدن و یا تزریق در نواحی پر عروق می باشد. این افزایش غلظت سرمی باعث عوارض مغزی CNS)) و قلبی عروقی می ­شود. عوارض مغزی شامل تحریک CNS می ­باشد که در حالت شدید به اشکال مختلف مانند تشویش، منگی، اختلال شعور، بی قراری، عدم تعادل، گیجی، لرزش، تاری دید و تشنج بروز می­ کند که در صورت عدم درمان به کاهش فعالیت مغز و اعصاب منجر می­ گردد و باعث بی­هوشی و توقف تنفس می­ شود.دوز بالای این دارو در خون باعث مهار سیستم قلبی_عروقی نیز می­ گردد و علائم آن شامل کاهش سرعت و قدرت ضربان قلب، کاهش فشار خون و در نهایت ایست قلبی می­ باشد.

عوارض خفیف دیگر شامل سوزش در محل تزریق، ندرتا درد و تورم و التهاب در محل تزریق می ­باشد. واکنش ­های افزایش حساسیت بسیار نادر هستند و دارای علائمی مانند واکنش ­های پوستی، ادم و در حالت شدید آسم و شوک آنافیلاکتیک می­ باشند.

 شرایط نگهداری:

دور از نور و در دمای کمتر از 30 درجه سانتی­گراد نگهداری و از یخ­زدگی محاظفت شود. محلول شفاف، بی رنگ و فاقد ذرات معلق می­باشد، در غیر این صورت از مصرف آن خودداری گردد.

نام محصول:  هپارین سدیم:                             

نام ژنریک: هپارین سدیم

شکل دارویی: • آمپول 5000 واحد در 1 میلی لیتر • آمپول 10،000 واحد در 1 میلی لیتر

طبقه بندی فارماکولوژیک: ضد انعقاد

طبقه بندی مصرف در بارداری: رده C

فارماکولوژی:

اثر ضد انعقاد: هپارین، تشکیل کمپلکس آنتی ترومبین III- ترومبین را تسریع می کند. این دارو ترومبین را غیر فعال می کند و موجب مهار تبدیل فیبرینوژن به فیبرین می شود.

فارماکوکینتیک:

جذب: با تزریق زیر جلدی متغیر می باشد.

پخش : بطور گسترده به لیپو پروتئین ها،گلوبولین ها و فیبرینوژن پیوند می یابد. از جفت عبور نمی کند.

متابولیسم: اگرچه متابولیسم این دارو کاملا مشخص نشده است. ولی به نظر می رسد توسط سیستم رتیکولوآندوتلیال از خون برداشت می شود و مقداری از متابولیسم آن نیز در کبد انجام می گیرد.

دفع: اطلاعات کمی درباره دفع دارو در دست است. مقدار کمی از آن بصورت تغییر نیافته از طریق ادرار دفع می شود. این دارو در شیر ترشح نمی شود. نیمه عمر پلاسمایی آن بین 2-1 ساعت است.

موارد مصرف:

• ترومبوز وریدهای عمقی،آمبولی ریوی
• پیشگیری از آمبولی، بعد از MI، ترومبوز مغزی بدنبال سکته مغزی، لخته در بطن چپ
• مصرف در جراحی باز قلب
• انعقاد منتشر داخل عروقی
• باز نگه داشتن کاتترهای داخل وریدی
• آنژین ناپایدار
• اثر ضد انعقادی در ترنسفیوژن خون و نمونه های خونی

موارد منع مصرف:

خونریزی فعال همراه با دیسکرازی خونی یا تمایل به خونریزی مانند هموفیلی، ترومبو سیتوپنی، یا بیماری کبدی همراه با کمی پروترومبین خون، موارد مشکوک به خونریزی داخل جمجمه ای، ترومبوفلبیت چرکی، ضایعات اولسراتیو غیر قابل دسترس (بخصوص در دستگاه گوارش)، جراحات زخمی باز، از بین رفتن وسیع پوست، کمبود اسید آسکوربیک و سایر مواردی که موجب نفوذپذیری مویرگ ها می شود. آندو کاردیت تحت حاد باکتریایی، شوک، بیماری پیشرفته کلیوی، تهدید به سقط جنین یا زیادی شدید فشار خون همچنین در مدت یا بعد از جراحی مغز، چشم یا طناب نخاعی در طول بی حسی نخاعی، در طول تخلیه مداوم از مجرای روده باریک یا معده در شرایطی منع مصرف دارد. اگرچه استفاده از هپارین در این شرایط کاملا خطرناک است، خطرات و منافع استفاده از آن باید بررسی شود.

احتیاط:

در دوران قاعدگی و بلافصله بعد از زایمان، بیماری خفیف کبدی یا کلیوی، زخم های گوارشی، الکسیم یا همزمان با فعالیتهایی که خطر آسیب بدنی به همراه دارند، سابقه آلرژی یا آسم.

تداخلات دارویی:

آنتی هیستامین، گلیکوزیدهای قلبی، نیکوتین و تتراسایکلین ها ممکن است اثرات ضد انعقادی هپارین را از بین ببرند. تنظیم دوز دارو لازم می باشد. آسپرین می تواند خطر خونریزی را افزایش دهد.در صورت استفاده توام، پارامترهای انعقادی و بیماری باید بررسی گردد. سفالوسپورینها، ضد انعقادهای خوراکی، پنی سیلین ها و مهار کننده های پلاکت ممکن است اثرات ضد انعقادی را افزایش دهند. PT ,INR و PTT بیمار باید مونیتور گردد.
داروهای ترمبولیتیک ممکن است خطرات خونریزی را افزایش دهند. دوزاژ برای هر نفر بصورت فردی مشخص و بیمار بررسی شود.

عوارض جانبی:

اعصاب مرکزی: درد خفیف
قلبی- عروقی: خونریزی (در صورت مصرف مقادیر بیش از حد)
خون: طولانی شدن بیش از حد زمان سیلان ،ترومبو سیتوپنی
سایر عوارض: واکنشهای ناشی از حساسیت مفرط مانند لرز، خارش ، رینیت، واکنشهای آنا فیلاکتیک،کهیر ، نکروز جلدی یا زیر جلدی، هماتوم،خارش ، حساسیت و زخم

نحوۀ نگهداری:

دور از نور و در دمای کمتر از 30 درجه سانتی گراد نگهداری گردد. از یخ زدگی محافظت گردد.

نام محصول: هالوپریدول:

طبقه‌بندی فارماکولوژیک: دسته بوتیروفنون.  

طبقه‌بندی درمانی: ضد سایکوز.  

طبقه‌بندی مصرف در بارداری: رده ‏C‏  

موارد و مقدار مصرف:‏

الف) اختلالات سایکوتیک.  

بزرگسالان: مقدار مصرف برای هر فرد و علائم مختلف جداگانه تعیین می‌شود. ابتدا، مقدار ۵-۰٫۵ میلی‌گرم دو یا سه بار ‏در روز از راه خوراکی و یا ۵-۲ میلی‌گرم هر ۸-۴ ساعت از راه تزریق عضلانی مصرف می‌گردد، و در صورت نیاز، ‏برای کنترل سریع علائم، مقدار مصرف به سرعت افزایش می‌یابد. حداکثر مقدار مصرف خوراکی ‏mg/day 100‎‏ است. ‏مقادیر بیش از ۱۰۰ میلی‌گرم برای موارد بسیار شدید و مقاوم مصرف شده است.  

کودکان ۳ تا ۱۲ سال با وزن ۱۵ تا ۴۰ کیلوگرم: با دوز ۰٫۵ میلی‌گرم خوراکی روزانه که در دو یا سه دوز منقسم شروع ‏می‌شود. این دوزاژ می‌تواند به اندازه ۰٫۵ میلی‌گرم روزانه در فواصل ۵ تا ۷ روز افزایش یابد. ادامه درمان با دوزاژ ‏mg/kg 0.15-0.05‎‏ روزانه در دو یا سه دوز منقسم می‌باشد.  

ب) کنترل اختلالات سایکوتیک مزمن در بیمارانی که به درمان طولانی‌مدت احتیاج دارند.

بزرگسالان: مقدار ۱۰۰ میلی‌گرم از هالوپریدول دکانوات هر چهار هفته تزریق عضلانی می‌شود. اطلاعات با دوزهای ‏بیشتر از ۴۵۰ میلی‌گرم در ماه محدود است.

پ) کنترل تیک و صداهای ناخواسته در سندرم ‏Gilles de la Tourette‏.  

بزرگسالان: مقدار ۲-۰٫۵ میلی‌گرم دو یا سه بار در روز از راه خوراکی مصرف می‌شود. مقدار مصرف بر حسب نیاز ‏افزایش می‌یابد.

کودکان ۱۲-۳ ساله: مقدار ‏mg/kg/day 0.05-0.075‎‏ در دو یا سه دوز منقسم مصرف می‌شود.  

ت) دلیریوم.  

بزرگسالان: ۱ تا ۲ میلی‌گرم وریدی هر ۲ تا ۴ ساعت.  

مکانیسم اثر:‏

اثر ضد سایکوتیک: به نظر می‌رسد هالوپریدول با انسداد شدید پس‌سیناپسی گیرنده‌های دوپامین در سیستم اعصاب مرکزی ‏‏(‏CNS‏)، اثرات ناشی از دوپامین را مهار می‌سازد. اثرات فارماکولوژیک این دارو شبیه داروهای ضد سایکوتیک پیپرازینی ‏است. مکانیسم اثر هالوپریدول در سندرم ‏Gilles de la Tourertte‏ مشخص نیست.

هالوپریدول دارای بسیاری از اثرات محیطی و مرکزی دیگری نیز می‌باشد. این دارو اثرات ضد کولینرژیک محیطی ‏ضعیف و ضد استفراغ دارد و گیرنده‌های آلفا و گانگلیونی را مسدود می‌کند و فعالیت ناشی از هیستامین و سروتونین را ‏مهار می‌سازد. از مهم‌ترین عوارض جانبی این دارو عوارض اکستراپیرامیدال است.

فارماکوکینتیک:‏

جذب: سرعت و میزان جذب این دارو به روش مصرف آن بستگی دارد. فراهم ‌زیستی ناشی از جذب قرص‌ها ۶۰ درصد ‏است.

پخش: به‌طور گسترده در بدن انتشار می‌یابد و غلظت زیاد آن در بافت چربی یافت می‌شود. ۹۲-۹۰ درصد به پروتئین پیوند ‏می‌یابد.

متابولیسم: به میزان زیادی در کبد متابولیزه، می‌شود. فقط یک متابولیت فعال دارد که ممکن است نسبت به داروی اصلی ‏فعالیت کمتری داشته باشد.

دفع: حدود ۴۰ درصد داروی مصرف شده طی پنج روز از طریق ادرار و حدود ۱۵ درصد آن از مدفوع و از طریق ‏مجرای صفراوی دفع می‌شود. ‏

اثر بر آزمایشهای تشخیصی:‏

هالوپریدول می‌تواند ارزش تست‌های عملکردی کبد را افزایش دهد. همچنین می‌تواند شمارش گلوبول‌های سفید را افزایش یا ‏کاهش دهد. ‏

عوارض جانبی:‏

اعصاب مرکزی: نشانه‌های اکستراپیرامیدال شدید، دیسکینزی دیررس، رخوت، خواب‌آلودگی، سندرم نورولپتیک بدخیم، ‏سرگیجه، سردرد، بی‌خوابی.

قلبی – عروقی: تاکی کاردی، تغییرات ‏EKG، هیپرتانسیون، هیپوتانسیون.

چشم: تاری دید.

دستگاه گوارش: خشکی دهان، یبوست، تهوع، استفراغ، بی‌اشتهایی، اسهال، سوء هاضمه.

ادراری – تناسلی: احتباس ادرار، پریاپیزم، بی‌نظمی قاعدگی.

خون: لکوپنی، لکوسیتوز.

مسمومیت و درمان:‏

تظاهرات بالینی: ضعف ‏CNS‏ که با خواب عمیق و غیر قابل بیدار کردن و احتمال اغما مشخص می‌شود، کمی یا زیادی ‏فشار خون، نشانه‌های اکستراپیرامیدال، دیستونی، حرکات غیر ارادی و غیر طبیعی عضلانی، آشفتگی، حملات تشنجی، ‏آریتمی، تغییرات ‏EKG‏ (ممکن است طولانی شدن فاصله ‏Q-T‏ و تاکی‌کاردی بطنی ‏Torsades de pointes‏ را نشان ‏دهد)، هیپرترمی یا هیپوترمی، و اختلال کار سیستم اعصاب خودکار.

درمان: بهبود عوارض ناشی از مصرف بیش از حد هالوپریدول دکانوات، به علت اثر طولانی آن، به زمان طولانی‌تری ‏احتیاج دارد.

درمان علامتی و حمایتی است و شامل حفظ علائم حیاتی، حفظ راه تنفسی، تثبیت درجه حرارت بدن، و حفظ تعادل مایعات ‏و الکترولیت‌ها می‌شود. برای ایجاد استفراغ، با توجه به خاصیت ضد استفراغ هالوپریدول و خطر آسپیراسیون، می‌توان از ‏شربت ایپکا استفاده کرد. شستشوی معده نیز ممکن است مفید باشد، و به دنبال آن، می‌توان ذغال فعال و مسهل نمکی ‏مصرف کرد. دیالیز در این مورد کمکی نمی‌کند.

درجه حرارت بدن در صورت لزوم باید تنظیم گردد. کمی فشار خون را می‌توان با تزریق وریدی مایعات درمان کرد. ‏اپی‌نفرین نباید مصرف شود. می‌توان تشنج را با تزریق دیازپام یا باربیتورات‌ها، آریتمی را با داروهای ضد‌ آریتمی و ‏مونیتور کردن ‏ECG‏ و واکنش‌های اکستراپیرامیدال را با تجویز ‏mg 2-1‎‏ بنزتروپین یا تزریق دیفن هیدرامین به مقدار ‏mg ‎‎۵۰-۱۰‎‏ درمان کرد. ‏

موارد منع مصرف و احتیاط:‏

موارد منع مصرف: حساسیت مفرط شناخته شده نسبت به هالوپریدول و فنوتیازین‌ها، اختلالات همراه با اغما، پارکینسون ‏یا ضعف ‏CNS‏.  

موارد احتیاط : در سالمندان یا بیماران ضعیف، در بیماران با سابقه تشنج، اختلالات الکتروانسفالوگرام، مشکلات قلبی – ‏عروقی، آلرژی، گلوکوم با زاویه بسته، یا احتباس ادرار و در کسانی که داروهای ضد انعقاد، ضد تشنج، ضد پارکینسون یا ‏لیتیم مصرف می‌کنند با احتیاط مصرف شود.

‏تداخل دارویی :‏

مصرف همزمان با داروهای مقلد سمپاتیک، از جمله اپی‌نفرین، فنیل‌افرین، فنیل‌پروپانول آمین، افدرین و داروهای کاهنده ‏اشتها، ممکن است اثرات بالابرنده فشار خون و تحریک‌کننده این داروها را کاهش دهد.  

هالوپریدول ممکن است پاسخ فشار خون به داروهای کاهنده فشار خون را که از طریق مرکزی عمل می‌کنند، مانند ‏گوانتیدین، کلونیدین، متیل‌دوپا و رزپین، مهار سازد.

مصرف همزمان با داروهای مضعف ‏CNS، مانند الکل، داروهای ضد درد، باربیتورات‌ها، داروهای مخدر، آرام‌بخش ها و ‏بیهوش‌کننده عمومی و بی‌حس‌کننده نخاعی و اپی‌دورال، یا سولفات منیزیم تزریقی موجب بروز اثرات اضافی (رخوت بیش ‏از حد، تضعیف تنفسی، و کمی فشار خون) می‌شود.

مصرف همزمان با داروهای ضد آریتمی، مانند کینیدین، دیزوپیرامید یا پروکائین‌آمید موجب افزایش میزان بروز آریتمی ‏قلبی و اختلال در انتقال می‌شود.

مصرف همزمان با آتروپین یا سایر داروهای ضد کولینرژیک، از جمله داروهای ضد افسردگی، مهارکننده‌های ‏MAO، ‏فنوتیازین‌ها، ضد هیستامین‌ها، مپریدین و داروهای ضد پارکینسونیسم موجب رخوت بیش از حد، انسداد فلجی روده، ‏تغییرات بینایی و یبوست شدید می‌شود.

مصرف همزمان با نیترات‌ها موجب بروز کمی فشار خون می‌شود.

مصرف همزمان با متریزامید خطر تشنجات را افزایش می‌دهد.

داروهای مسدودکننده گیرنده‌های بتا – آدرنرژیک ممکن است متابولیسم هالوپریدول را مهار کرده و غلظت‌های پلاسمایی و ‏سمیت دارویی را افزایش دهند.

مصرف همزمان با پروپیل تیواوراسیل خطر آگرانولوسیتوز را افزایش می‌دهد.

مصرف همزمان با لیتیم ممکن است موجب مسمومیت شدید نورولوژیک همراه با یک سندرم شبه آنسفالیت، و کاهش پاسخ ‏درمانی به هالوپریدول شود.

هالوپریدول ممکن است اثر درمانی بروموکریپتین بر روی ترشح پرولاکتین را خنثی کند.

هالوپریدول ممکن است اثرات تنگ‌کننده عروق دوپامین را کاهش دهد.

هالوپریدول ممکن است موجب کاهش اثربخشی و افزایش مسمومیت لوودوپا (از طریق انسداد دوپامین) شود.

هالوپریدول ممکن است متابولیسم فنی‌توئین را مهار کرده و سمیت آن را افزایش دهد.

آنتی‌اسیدها و ضد اسهال‌های محتوی آلومینیوم و منیزیم، جذب دارو را کاهش می‌دهند؛ حداقل ۲ ساعت بین مصرف این ‏داروها فاصله باشد.

فنوباربیتال می‌تواند ترشح کلیوی دارو را افزایش دهد.

ریفامپین می‌تواند سطح و کارآیی هالوپریدول را کاهش دهد. بیمار به دقت مونیتور شود.

استفاده توأم با الکل ممکن است باعث افزایش دپرسیون ‏CNS‏ شود.

مصرف زیاد سیگار می‌تواند باعث افزایش متابولیسم هالوپریدول شود. ‏

 نام محصول: پروپرانولول :

 نام تجاری دارو: ایندرال

نام رایج دارو: پروپرانولول – Propranolol

داروی پروپرانولول یک مسدودکننده‌ی بتا است. که برای درمان فشار خون بالا، ضربان قلب نامنظم، رعشه و لرزش و شرایطی از این دست مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو پس از حمله‌ی قلبی برای بهبود شانس بقا استفاده می‌شود. همچنین داروی پروپرانولول برای جلوگیری از سردردهای میگرنی و درد قفسه‌ی سینه (آنژین قلبی) کاربرد دارد. کاهش فشار خون بالا به جلوگیری از سکته‌ی مغزی و حملات قلبی و درمان مشکلات کلیوی کمک می‌کند. جلوگیری از درد قفسه‌ی سینه می‌تواند به بهبود توانایی شما در تمرینات ورزشی کمک کند.

موارد مصرف پروپرانولول :

پروپرانولول در درمان آنژین صدری مزمن، پیشگیری و درمان آریتمی قلبی، کنترل قلبی، کنترل زیادی فشار خون، درمان کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک و پیشگیری از انفارکتوس مجدد میوکارد، در درمان کمکی فئوکروموسیتوم و پیشگیری از سردردهای عروقی مصرف می‌شود.

مکانیسم اثر پروپرانولول:

مهار غیر اختصاصی گیرنده های بتا آدرنرژیک. با مهار رقابتی گیرنده های بتا-۱ و بتا-۲ موجب کاهش فشار خون می گردد.

فارماکوکینتیک :

حدود 90 درصد دارو از مجرای گوارش جذب می‌شود. پیوند دارو به پروتئین‌های پلاسما خیلی زیاد است. متابولیسم دارو کبدی بوده نیمه‌عمر آن 5-3 ساعت است. زمان لازم برای رسیدن به اوج اثر 5/1-1 ساعت است. دفع دارو کلیوی است.

منع مصرف:

این دارو در شوک قلبی، نارسایی آشکار قلب، بلوک درجه دو یا سه دهلیزی-بطنی، برادی کاردی سینوسی و کاهش فشار خون سیستولیک به کمتر از 100 میلی‌متر جیوه(برای پیشگیری از انفارکتوس مجدد میوکارد) نباید مصرف شود.

عوارض جانبی :

قلبی عروقی: سردی اندام های انتهایی، آنژین صدری، اختلال در هدایت دهلیزی بطنی، برادی کاردی، نارسایی قلبی، شوک کاردیوژنیک، افت فشارخون، انقباضات قلبی غیرموثر، سنکوپ  

سیستم اعصاب مرکزی: اختلالات خواب، آژیتاسیون، خستگی، سرگیجه، کابوس شبانه، تحریک پذیری، خواب آلودگی، فراموشی، سندرم تونل کارپال، کاتاتونی، اختلال شناختی، گیجی، پرخوابی، لتارژی، خواب رفتگی اندام، روان پریشی

پوستی: تغییرات ناخن ها، درماتیت تماسی، زخم پوستی، راش اگزماتوز، لیکن پلان فرسایشی، هایپرکراتوز، خارش، راش پوستی  

غدد درون ریز و متابولیسم: افزایش قندخون، افزایش پتاسیم خون، افزایش چربی خون، افت قندخون  

گوارشی: اسهال، درد شکمی، کاهش اشتها، یبوست، بی اشتهایی، ناراحتی معده  

ادراری تناسلی: کم ادراری، پروتئین در ادرار  

هماتولوژی و انکولوژی: ترومبوسیتوپنی ایمونولوژیک (ITP)، ترومبوسیتوپنی

کبدی: افزایش آلکالین فسفاتاز سرم، افزایش سطح سرمی آنزیم های ترانس آمیناز  

عصبی، عضلانی و اسکلتی: آرتروپاتی، سندرم اکولوموکوکوتانئوس، پلی آرتریت  

چشمی: پرخونی ملتحمه، کاهش وضوح بینایی، گشادی مردمک  

کلیوی: افزایش BUN، نفریت بینابینی  

تنفسی: برونشیت (شامل سرفه، تب، اسهال و استفراغ)، برونشیولیت (شامل سرفه، تب، اسهال و استفراغ)، برونکواسپاسم، تنگی نفس، ادم ریوی، خس خس سینه

کاهش اثرات داروها توسط پروپرانولول:  آگونیست های بتا ۲، اتوفیلین، لاسیدیپین، مشتقات تئوفیلین

کاهش اثرات پروپرانولول توسط داروها:

الکل (اتیل)، آمفتامین‌ها، باربیتورات ها، عوامل کمپلکس ساز اسیدهای صفراوی، بریگاتینیب، کلم بروکلی، برومپریدول، ماری‌جوانا (شاهدانه)، القاکننده‌های متوسط CYP1A2، دکس متیل پردنیزولون، گیاهان (با خاصیت افزاینده فشارخون)، متیل‌فنیدات، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، پگ اینترفرون آلفا 2-b، مشتقات


تداخل با غذا:

اتانول: اتانول می‌تواند سطح پلاسمایی پروپرانولول را افزایش یا کاهش دهد. گزارش‌ها متغیر است و هم افزایش و هم کاهش متابولیسم کبدی این دارو را نشان می‌دهد.

راه‌کار: توصیه می‌شود در مصرف اتانول احتیاط شود و بیمار ازنظر ضربان قلب و یا تغییرات فشارخون پایش شود.

غذا: در صورت مصرف با غذا سطح سرمی این دارو می‌تواند افزایش یابد. غذاهای حاوی پروتئین بالا می‌توانند فراهمی زیستی این دارو را افزایش دهند. تغییر در رژیم غذایی از رژیم حاوی کربوهیدرات بالا/ پروتئین پایین به کربوهیدرات پایین/ پروتئین بالا ممکن است منجر به افزایش حذف از بدن شود.

راه‌کار: قرص‌ (سریع رهش) باید با معده خالی مصرف شود. کپسول‌ (پیوسته رهش) می‌تواند با روندی ثابت نسبت به غذا مصرف شود. (همیشه با غذا یا همیشه بدون غذا)

هشدار ها :

1- مصرف این دارو درموارد زیر باید با احتیاط فراوان صورت گیرد:  سابقه آلرژی، آسم نایژه‌ای، آمفیزیم یا برونشیت غیر آلرژیک، نارسیایی احتقانی قلب، دیابت، پرکاری تیروئید، افسردگی روانی یا سابقه ابتلاء به آن.
2- مقدار مصرف این دارو در سالمندان باید بر اساس پاسخ بیمار تعیین شود. زیرا از یک طرف به علت کاهش حساسیت این بیماران به اثر دارو ممکن است افزایش مقدار مصرف لازم باشد و از طرف دیگر به علت کاهش توانایی متابولیسم و دفع دارو، کاهش مقدار مصرف ممکن است ضرورت یابد.
3- در بیماران با مشکلات کبدی، مقادیر مصرف این دارو باید کاهش یابد.
4- در صورت بروز افسردگی ناشی از این دارو، مصرف آن باید قطع شود.
5- اگر بعد از یک دوره درمان طولانی با این دارو قطع مصرف آن ضرورت پیدا کند، باید مصرف این دارو به تدریج و حداقل طی سه روز تا دو هفته قطع شود. در طول این مدت، بیمار باید از فعالیت‌های شدید بدنی پرهیز کند تا خطر بروز انفارکتوس میوکارد یا آریتمی به حداقل برسد. اگر پس از قطع مصرف دارو، علایم قطع مصرف بروز کرد، باید مصرف دارو را به طور موقت مجدداً شروع نمود ولی به دنبال بهبود بیمار، آن را با احتیاط قطع کرد.
6- در طول مصرف این دارو، پیگیری عملکرد قلب، تعیین نبض، اندازه‌گیری فشار خون و ثبت نوار قلبی و اندازه‌گیری ضربان قلب ضروری است.

توصیه های دارویی:

1- هیچ یک از نوبت‌های مصرف این دارو نباید فراموش شود،‌ به خصوص اگر روزی یک بار مصرف می‌شود.
2-این دارو، زیادی فشار خون را درمان نمی‌کند، بلکه آن را کنترل می‌نماید. مصرف این دارو ممکن است تا پایان عمر ضروری باشد.
3- مصرف دارو، حتی در صورت احساس بهبودی، باید ادامه یابد.
4-اگر یک نوبت دارو فراموش شود، به محض به یاد آوردن آن نوبت باید مصرف شود. ولی اگر تا زمان مصرف نوبت بعدی 4 ساعت باقمیانده باشد، از مصرف آن نوبت باید خودداری شده و مقدار مصرف بعدی نیز دوبرابر نگردد.
5-در بیماران مبتلا به دیابت، با مصرف این دارو علائم کمی قند خون ممکن است پوشانده شود یا غلظت قند خون افزایش یابد یا کاهش قند خون طولانی شود.
6-از مصرف سایر داروها، به ویژه داروهای مقلد سمپاتیک که نیاز به نسخه پزشک ندارند، باید خودداری گردد.
7-قبل از قطع مصرف دارو، باید با پزشک مشورت شود.
8- به علت احتمال بروز سرگیجه، خواب‌آلودگی و منگی، هنگام رانندگی یا کار با وسایلی که نیاز به هوشیاری دارند، باید احتیاط نمود.

نکته مهم :در صورت داشتن آسم یا مشکلات تنفسی مشابه، پروپرانولول را مصرف نکنید. این دارو می‌تواند آسم شما را بدتر کند.

تهیه کننده خانم ابوالحسنی کارشناس ایمنی بیمار